Euskal herriko hiribildua

Ver mapa más grande

(Naiara)

BI ARTE MOTAK

Bi arte mota daude:Romanikoa eta GotikoaArte erromanikoa 5.mendetik 7.menderarte gertatu zen,eta arte gotikoa 8.mendetik 15.menderarte.Elizaren parteak:absidea,zutabeak,gangak,hormak,arkuak,oinplanoa,atea...eliza bateko zutabe bateko hiru parteak:oinarria,fustea eta kapitela dira.

(Naiara eta Enekoitz)

FEUDALISMOA

Piramide feudaula erregeaz,jauntxis,nobles,eliza gizonez,nekazariz,artizaus eta esklabos osaturik dago.Oinarrizko aberastasun lurra(feudoa) nobleak eta eleiz gizonak zuten.Haien babeslekuak Monastegiak ziren.Erdia aroko liburua pergaminoetan idazten zituzten, burdinezko arkatzak erabilz.Feudalismoa pertsonen arteko menpekotasun-harremanetan oinarrituko gizarte sistema da.Torneoak bi zaldunen arteko borroka zaldi gainean, lantzaz eta armaduraz ziren.Donejakue bideak zaldunen arteko borrokak bultzatzeko egiten ziren.Bizkaian hiru hiribildu

daude:Barakaldo,Bilbo eta Portugalete.

(Naiara)

Erdi Aroa

Erdia aroa V.mendean asten da eta amaitzen da XV.mendean.Erdi aroa hasi egiten da erromatar inperio jausi egiten denean.Erdia aroa hiru etapa nagusi ditu:

-Goir erdi aroa

-Tarteko erdi aroa

-Berant erdi aroa

Erdi aroan %90 pobreak ziren.Erdia aroko mailarik altuena kalifa zen.Erdia aroa aro iluna izan zen.Erdia aroan pobre asko zeuden.Nekazari aske txikiek zorrak egiten zituzten eta lurrak galtzen zituzten.

Goiz erdia aroa VIII.mendetik X.era da.

Berant erdi aroa XI.mendetik XIII.era da.

Tarteko erdi aroa XIV.mendetik XV.era da.

(Naiara)

ARTE MUSULMANA

Arte islamiarrak beste tradizio artistiko batzuetako elementuak erabili zituen.Materialetan adreilua, zura eta igeltsua erabili zituzten.

Eraikuntza bereizgarriena Meskita da, baina bestelako eraikin asko daude: jauregiak, gotorlekuak, harresiak, mausoleoak eta lorategiak.

(Naiara)

KULTURA ETA ZIENTZIA

Zibilizazio islamiarren ekarpenik handiena beste zibilizazio batzuen kultur oinordetza gordetzea, garatzea eta hedatzea izan zen: Grezia, Bizantzio, Pertsia eta India.Gobernu islamiarrek astronomoen, matematikaren eta, oro har, zientzalarien lana babestu eta sustatu zuen.Kairon, bagdaden edo kordoban unibertzitateak, liburutegiak, laborategiak etab.eraiki zituzten eta mundu osoko adituak eta jakintsuak joaten ziren bertara.literatura garapen handia izan zuen, bates ere poesiak.Ibn Hazm poetaren usoaren lepokoa lana azpimarratu behar da.

(Naiara)

monasterioetako bizimodua

Monasterioan monjeak egun guztietan berdina egiten zuten. Monjeen eguneroko bizitza hiru zatitan banatzen zen: otoitza, lana eta atsedena... . Abadeak edo piroreak aginte osoa zuen monasterioan eta horren jabetzetan.
gela azko zeukaten: kapitulu-gela: elkartzen ziren monjeak hitz egiteko, ordenako erregelen kapituluak aztertzeko etb; eliza:monasterioko gela garrantzitsuenqa zen. Monjeak egunean hainbat aldiz elkartzen ziren otoitz egitera; scriptorium: monjeek eskuizkriboak kopiatzen zituzten eta liburuetako marrazkiak miniaturan egiten zituzten; eta jangela: monje batek Bibliako pasarteak irakurtzen zituen, gainerakoek isilik jasten zituzten bitartean.
Monasterioan bi lorategi modukoak zeukaten: baratzea eta hilerria. Monjeak monasterioan dena zeukaten ez ziren kanpora atera behar, ezertarako.


(jonathan)